SALVATORES DEI: ΤΟ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟ CREDO ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

Το Salvatores Dei υπήρξε το έργο που σφράγισε τη λογοτεχνική πορεία του Νίκου Καζαντζάκη. Η Ασκητική, όπως τιτλοφορήθηκε το έργο κατά την οριστική του έκδοση το 1945, αποτέλεσε το ευαγγέλιο και το ιδεολογικό credo του Κρητικού στοχαστή. Γραμμένη με το βλέμμα στραμμένο στην Οδύσεια, αποτυπώνει την κραυγή του Καζαντζάκη προς την ανθρωπότητα και την αγωνία του για τον μελλούμενο άνθρωπο, τον νέο Οδυσσέα.

Το έργο χαρακτηρίστηκε από τον ίδιο ως mystique· ακόμη και σήμερα παραμένει ιδιαίτερα αινιγματικό τόσο για τους αναγνώστες όσο και για τους μελετητές, οι οποίοι επιχείρησαν την προσέγγισή του βάσει πολιτικών, φιλοσοφικών και θεολογικών κριτηρίων, χωρίς να λείπει όμως και η ψυχαναλυτική προσέγγιση. Οι τέσσερις αυτοί άξονες αποτέλεσαν τη βάση για τη σύνθεση των ερμηνευτικών σχολίων της παρούσας μελέτης, η οποία προέκυψε από την ανάγκη να υπάρξει μια σχολιασμένη έκδοση γι’ αυτό το μεγαλειώδες έργο που συνοψίζει την καζαντζακική κοσμοθεωρία.

Η μπερξονική φιλοσοφία όμως, καθώς συνδέεται και με τη δημιουργική εξέλιξη της γλώσσας, πέρα από τη σκέψη του επηρέασε και τους γλωσσικούς και εκφραστικούς του προσανατολισμούς, όπως αναδεικνύεται από την κριτική συνεξέταση του χειρογράφου και των εκδόσεων της Ασκητικής του 1927 και του 1945.