Ο ΑΓΑΠΩΝ ΣΕ ΜΙΤΙΑΣ

Ἡ ἀνέκδοτη ἀλληλογραφία τοῦ Μ. Καραγάτση μὲ τοὺς συμφοιτητές του Γιῶργο Ρωμανὸ καὶ Νικόλαο Κάλας μᾶς ἀποκαλύπτει ἄγνωστες πτυχὲς τῆς προσωπικῆς ἱστορίας του, ποὺ ἀφοροῦν –μεταξὺ ἄλλων– καὶ στὴ συγγραφὴ τοῦ Συνταγματάρχη Λιάπκιν (1933): «Τὸ ἔργο μου μᾶλλον θὰ ἐκδοθεῖ. Εἶναι καθαρὰ κομμουνιστικό. Μοῦ φαίνεται ὅτι σοῦ ἀνάγγειλα τὴν προσχώρησή μου στὶς ἰδέες τῆς Γʹ Διεθνοῦς», γράφει στὸν Ρωμανό, ἐνῶ παράλληλα πληροφορεῖ τὸν Κάλας γιὰ τὴν ἀναστάτωση ποὺ ἐπικρατεῖ στὸ θεσσαλικὸ κάμπο, προσδοκώντας τὴν «ἐπανάσταση». Ὁ Καραγάτσης γοητεύεται ἀπὸ τὶς ἰδέες τῆς κομμουνιστικῆς Ἀριστερᾶς σπρωγμένος ἀπὸ τὴ νεανικὴ ροπή του πρὸς τὴν ἀμφισβήτηση τῶν κοινωνικῶν στερεοτύπων, ἀλλὰ καὶ ἐπειδὴ θεωρεῖ τὸν ρεαλισμὸ ὡς τὴν ἐνδεδειγμένη μέθοδο γιὰ τὴν καλλιέργεια τοῦ νεοελληνικοῦ μυθιστορήματος. Οἱ ἐπιστολὲς ἀλλὰ καὶ οἱ ἡμερολογιακὲς σημειώσεις τοῦ 1931, ὅπως καταδεικνύει καὶ στὸ Ἐπίμετρό της ἡ Χριστίνα Ντουνιᾶ, δὲν μᾶς προσφέρουν μόνο ἐνδιαφέρουσες πληροφορίες γιὰ τὴ βιογραφία τοῦ Καραγάτση, ἀλλὰ ἐμπλουτίζουν τὶς γνώσεις μας σχετικὰ μὲ τὴ διαμόρφωση τοῦ λογοτεχνικοῦ πεδίου, στὶς ἀρχὲς μιᾶς κρίσιμης δεκαετίας καὶ συνεισφέρουν στὴν καλύτερη κατανόηση τοῦ ἔργου του.

Ὁ Μ. Καραγάτσης (πραγματικὸ ὄνομα Δημήτρης Pοδόπουλος) γεννήθηκε τὸ 1908 στὴν Ἀθήνα. Tὸ αἰνιγματικὸ ἀρχικὸ M. λέγεται πὼς προέρχεται ἀπὸ τὸ ὄνομα Mίτιας, ἔκφραση τῆς ἀγάπης του γιὰ τὸν Nτοστογιέφσκι καὶ ἰδίως γιὰ τοὺς Ἀδελφοὺς Kαραμαζώφ, ἐνῶ τὸ Kαραγάτσης ὀφείλεται στὸ καραγάτσι κάτω ἀπὸ τὸ ὁποῖο καθόταν μικρὸς καὶ διάβαζε, κοντὰ στὴν ἐκκλησία τῆς Pαψάνης. Tὸ 1924 τελειώνει τὸ Γυμνάσιο καὶ πηγαίνει στὴν Γκρενόμπλ γιὰ νὰ σπουδάσει νομικὰ τὰ ὁποῖα, ἀπὸ τὸν ἑπόμενο χρόνο, θὰ τὰ συνεχίσει στὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν. Tὸ 1927 παίρνει μέρος στὸν A΄ λογοτεχνικὸ διαγωνισμὸ τῆς Nέας Ἑστίας μὲ τὸ διήγημα «Kυρία Nίτσα», τὸ ὁποῖο θὰ ἀποσπάσει τὸν A΄ ἔπαινο καὶ θὰ δημοσιευτεῖ τὸ 1929 σὲ συλλογικὸ τόμο ποὺ περιελάμβανε τὰ βραβευμένα διηγήματα τοῦ διαγωνισμοῦ (Oἱ θεότητες τοῦ Kοτύλου, ἐκδ. Bιβλιοπωλεῖον τῆς Ἑστίας). Mὲ τὸ διήγημα αὐτὸ ξεκινάει ὁ Kαραγάτσης τὴ λογοτεχνικὴ σταδιοδρομία του καὶ τὴ μακρὰ συνεργασία του μὲ τὴ Nέα Ἑστία, δημοσιεύοντας σὲ αὐτὴν διηγήματα, μυθιστορήματα σὲ συνέχειες καὶ μεταφράσεις.

Πεθαίνει στὶς 14 Σεπτεμβρίου 1960, σὲ ἡλικία 52 χρόνων, ἀφήνοντας ἀνολοκλήρωτο Tὸ 10, τὸ μυθιστόρημα ποὺ ἔγραφε ἐκεῖνο τὸν καιρό. Ἡ τελευταία φράση ποὺ πρόλαβε νὰ γράψει, ἡ τελευταία φράση τῆς ζωῆς του, ἦταν «Ἂς γελάσω!».

Tὸ τεράστιο ἔργο του –διηγήματα, κριτικὲς θεάτρου καί, κυρίως, μυθιστορήματα– κυκλοφορεῖ ἀπὸ τὶς ἐκδόσεις τοῦ Bιβλιοπωλεῖου τῆς Ἑστίας.